همسنجی و تحلیل ساختار بیانی ادعای دیگری و پاسخ امام به آن در نهج‌البلاغه

نجفی ایوکی, علی; کدخدایی, مرضیه سادات

doi:10.22052/12.2.15

	همسنجی و تحلیل ساختار بیانی ادعای دیگری و پاسخ امام به آن در نهج‌البلاغه
حدیث پژوهی
مقاله 15، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 24، آذر 1399، صفحه 339-362 اصل مقاله (331.51 K)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22052/12.2.15
نویسندگان
علی نجفی ایوکی^* ؛ مرضیه سادات کدخدایی
دانشگاه کاشان
چکیده
تحلیل ساختار از جمله شیوه‌های بررسی متون ادبی به شمار می‌رود؛ در این روش با تقسیم‌بندی متن مورد نظر بر اساس ساختار و علت استفاده از آن، به مطالعۀ متن پرداخته می‌شود. جستار پیش روی می‌کوشد با روش توصیفی‌تحلیلی، ضمن شناسایی و استخراج گفته و ادعای شخص دیگر دربارۀ امام علیR و عملکرد وی، ساختار و شیوۀ پاسخ ارائه‌شده از سوی آن حضرت را مورد دسته‌بندی قرار دهد و ارزیابی نماید؛ اینکه امیر سخن، ادعای دیگری در مورد خویش را چگونه و با چه شیوه‌ و لحنی نقل کرده است و پاسخ را با استفاده از چه ساختار بیانی و تکنیکی فرادید مخاطب قرار داده است تا وی به پوچ بودن ادعای مطرح‌شده مطلع شود و در مقابل، به حقانیت او حکم نماید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که امامR کوشیده تا جایی که ممکن است از لحاظ ساختاری، ادعای دیگری را ساده و غیر فنی ارائه دهد و در عوض، کلام خویش را با کاربست شگردهای متعدد بلاغی و به‌ویژه قسم، مستحکم و پرمایه سازد تا از رهگذر دخالت‌دهی آن شیوه‌های بیانی، به اقناع مخاطب کمک نماید.
کلیدواژه‌ها
نهج‌البلاغه؛ خطبه‌ها؛ ساختار؛ همسنجی؛ ادعا؛ ‌ پاسخ امام

مراجع
قرآن کریم. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج‌البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، الطبعة الأولی، بیروت: دار الجیل، ۱۹۸۷م. ابوحاقة،‌ احمد، البلاغة والتحلیل الأدبی، الطبعة الأولی، بیروت-لبنان: دار العلم للملایین، 1988م. انصاری، ابن هشام، قطرالندی وبل الصدی، الطبعة الثالثة عشرة،‌ بی‌جا: بی‌نا، 1969م. ــــــ ، شذور الذهب، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا. تفتازانی،‌ سعدالدین، مختصر المعانی، الطبعة الخامسة،‌ قم: اسماعیلیان، 1430ش. حموی،‌ ابن حجة، خزانة الأدب و غایة الأرب، الطبعة الاولی، بیروت-لبنان: دار مکتبة الهلال، ‌1987م. الطیبی، حسین بن محمد، التبیان فی علم المعانی والبدیع والبیان، الطبعة الاولی، بی‌جا: عالم الکتب،‌ مکتبة النهضة العربیة، 1987م. بحرانی، کمال‌الدین میثم بن علی بن میثم، شرح نهج‌البلاغه، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1375ش. بخاری،‌ ابو عبدالله، الجامع الصحیح، بیروت: دار الفکر، بی‌تا. حسومی، ولی‌الله و همکاران، «نگاهی تازه به فن سخنوری حضرت علیR در نهج‌البلاغه»، کتاب قیم، دورۀ چهارم، شمارۀ ۱۱، ۱۳۹۳ش، ص۱۵۳ـ۱۸۵. دشتی، محمد،‌ ترجمۀ نهج‌البلاغه، قم: چاپخانۀ بهمن، 1389ش. دخیل، علی محمدعلی، نهج‌البلاغه، بیروت: دار المرتضی، 2003م. زیتونی، لطیف، معجم مصطلحات نقد الروایة، لبنان: دار النهار للنشر، 2002م. صدر حاج سیدجوادی و همکاران، دائرةالمعارف تشیع، چ۱، قم: نشر شهید سعید محبی، ۱۳۷۹ش. ــــــ ، دائرةالمعارف تشیع، چ۱، ج۹، قم: نشر شهید سعید محبی، ۱۳۸۱. ــــــ ، دائرةالمعارف تشیع، چ۲، ج۲، قم: نشر شهید سعید محبی، ۱۳۷۲. عباس، حسن، خصائص الحروف العربیة ومعانیها، بی‌جا: منشورات إتحاد الکتاب العرب، 1998م. فرضی‌شوب، منیره و همکاران، «اصول مخاطب‌شناسی از دیدگاه امام علیR در نهج‌البلاغه»، سراج منیر، سال پنجم، شمارۀ ۱۶، ۱۳۹۳ش. قزوینی،‌ الخطیب، ‌الایضاح فی علوم البلاغه، بیروت-لبنان: دار الکتب العلمیه، بی‌تا. کرم‌پور، زهرا و همکاران، «اقناع مخاطب در نهج‌البلاغه»، پژوهشنامه نهج‌البلاغه، دورۀ سوم، شمارۀ ۹، ۱۳۹۴ش، ص۲۷ـ۵۹. کلینی، ابوجعفر، اصول کافی،‌ چ۴، تهران: نشر دار الکتب الاسلامیه، 1365ش. مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، چ۲، تهران: نشر بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۵۶. معلوف، لویس، المنجد فی اللغة العربیة المعاصره، بیروت: دار المشرق، 2001م. مکارم شیرازی، ‌ناصر، پیام امام امیرالمؤمنینR، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1383‌ش. یعقوب، امیل بدیع، موسوعة النحو والصرف والاعراب، تهران: انتشارات استقلال، 1383ش.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 445 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 418

سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه کاشان

همسنجی و تحلیل ساختار بیانی ادعای دیگری و پاسخ امام به آن در نهج‌البلاغه