سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه کاشان

قرائی سلطان‌آبادی, احمد. (1399). کاوشی در اعتبارسنجی حدیث «شَرُّ الْعُلَمَاءِ مَنْ جَالَسَ الْأُمَرَاءَ وَ خَیرُ الْأُمَرَاءِ مَنْ جَالَسَ الْعُلَمَاء». سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(2), 223-246. doi: 10.22052/12.2.10
احمد قرائی سلطان‌آبادی. "کاوشی در اعتبارسنجی حدیث «شَرُّ الْعُلَمَاءِ مَنْ جَالَسَ الْأُمَرَاءَ وَ خَیرُ الْأُمَرَاءِ مَنْ جَالَسَ الْعُلَمَاء»". سامانه مدیریت نشریات علمی, 12, 2, 1399, 223-246. doi: 10.22052/12.2.10
قرائی سلطان‌آبادی, احمد. (1399). 'کاوشی در اعتبارسنجی حدیث «شَرُّ الْعُلَمَاءِ مَنْ جَالَسَ الْأُمَرَاءَ وَ خَیرُ الْأُمَرَاءِ مَنْ جَالَسَ الْعُلَمَاء»', سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(2), pp. 223-246. doi: 10.22052/12.2.10
قرائی سلطان‌آبادی, احمد. کاوشی در اعتبارسنجی حدیث «شَرُّ الْعُلَمَاءِ مَنْ جَالَسَ الْأُمَرَاءَ وَ خَیرُ الْأُمَرَاءِ مَنْ جَالَسَ الْعُلَمَاء». سامانه مدیریت نشریات علمی, 1399; 12(2): 223-246. doi: 10.22052/12.2.10

کاوشی در اعتبارسنجی حدیث «شَرُّ الْعُلَمَاءِ مَنْ جَالَسَ الْأُمَرَاءَ وَ خَیرُ الْأُمَرَاءِ مَنْ جَالَسَ الْعُلَمَاء»

حدیث پژوهی
مقاله 10، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 24، آذر 1399، صفحه 223-246    اصل مقاله (328.44 K)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22052/12.2.10
نویسنده
احمد قرائی سلطان‌آبادی*
دانشگاه ولی‌عصر رفسنجان
چکیده
در مقام بررسی هر حدیثی می‌بایست زمینۀ صدور آن حدیث از معصوم محرز گردد و متن آن نیز یک اصل معرفتی یا عقیده‌ای درست یا راهکاری عملی و اخلاقی را بیان کند. حدیث مورد نظر که بیانگر صورت خاصی از ارتباط عالمان با حاکمان است، تقریباً از اواخر قرن اول هجری در قالب یک گفتمان روایی اجتماعی ظهور و به‌طور خاص در نزد طبقاتی از صوفیان و زهاد و وعاظ معروفی چون فضیل بن عیاض و سلمه بن دینار رواج داشت. با روش تحلیل تاریخی مشخص شد که حدیث بدون سند در منابع قرن چهارم و پنجم هجری نقل شده و در منابع اولیۀ حدیث فریقین اشاره‌ای به آن نشده است، فقط احادیثی نزدیک به مضمون آن را آورده‌اند. احتمال می‌رود این عدم نقل تحت‌تأثیر مخالفت‌های شدید فقها با صوفیان بوده باشد و اینکه برای فقیهان مسلمان، حضور و مراجعۀ عالمان به دربار حاکمان می‌تواند زمینه‌ساز احقاق حقوق مردم، ردّ مظالم و اقامۀ حدود شرعی و مانند آن باشد.
کلیدواژه‌ها
حدیث؛ اعتبارسنجی؛ شر العلماء؛ خیر الأمراء
مراجع
 

  1. قرآن کریم.
  2. ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن، الجرح و التعدیل، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، حیدرآباد: دائرةالمعارف العثمانیه، 1371ق.
  3. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج‌البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی، 1404ق.
  4. ابن ابی فراس، ورام، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر(مجموعة ورام)، قم: مکتبة فقیه، 1410ق.
  5. ابن الجوزی، ابوالفرج، منهاج القاصدین و مفید الصادقین، تحقیق کامل محمد الخراط، دمشق: دار التوفیق، 1431ق.
  6. ابن رستم بن شروین، مرزبان، مرزبان‌نامه، ترجمۀ سعدالدین وراوینی، به‌کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: انتشارات صفی علیشاه، 1389ش.
  7. ابن ‌سلامه، محمد، شرح فارسی شهاب الأخبار، تحقیق جلال‌الدین حسینی ‌ارموی، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، 1361ش.
  8. ابشیهی، ابوالفتح محمد بن احمد، المستطرف فی کل فن مستظرف، تحقیق سعید محمد اللحام، بیروت: عالم الکتب، 1419ق.
  9. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، بهجة المجالس و أنس المُجالس، تحقیق محمد مرسی الخولی، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1981م.
  10. ـــــــ ، جامع بیان العلم و فضله، تحقیق ابوالأشبال الزهیری، الدّمام: دار ابن الجوزی، 1421ق.
  11. ابن مفلح، محمد بن مفلح، الآداب الشرعیة و المنح المرعیة، تحقیق شعیب الارنؤوط و عمر القیّام، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1419ق.
  12. ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیة الأولیاء و طبقات الأصفیاء، تحقیق محمدرضا شفیعی کدکنی، قاهره: دار أم القراء للطباعة والنشر، بی‌تا.
  13. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمّة فی معرفة الأئمّة، تبریز: نشر بنی هاشمی، ۱۳۸۱ق.
  14. افلاطون، جمهور، ترجمۀ فؤاد رحمانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1379ش.
  15. امین العاملی، سید محسن، أعیان الشیعه، بیروت: دار التعارف للمطبوعات، 1406ق.
  16. انصاری، شیخ مرتضی، المکاسب، قم: منشورات دار الذخائر، 1411ق.
  17. بحرانی، شیخ یوسف، الکشکول، بیروت: دار و مکتبة الهلال، 1998م .
  18. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت: دار ابن کثیر، 1423ق.
  19. بستی، محمد بن ابی حبان، الثقات، حیدرآباد: دائرةالمعارف العثمانیه، 1393ق.
  20. بیهقی، احمد بن حسین، شعب الایمان، تحقیق عبدالعلی عبدالحمید حامد، مکتبة الرشد للنشر والتوزیع بالریاض بالتعاون مع الدار السلفیة ببومبای بالهند، 1423ق.
  21. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن، تحقیق و تعلیق احمد محمد شاکر و محمد فؤاد عبدالباقی و ابراهیم عطوة، مصر: شرکة مکتبة و مطبعة مصطفى البابی الحلبی، 1395ق.
  22. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، تصحیح سید مهدی رجایی، قم: دار الکتاب الاسلامی، 1410ق.
  23. حیدر، اسد، الامام الصادق و المذاهب الأربعة، بیروت: دار التعارف، 1422ق.
  24. ذهبی، شمس‌الدین، سیر أعلام النبلاء، تحقیق مجموعة من المحققین بإشراف الشیخ شعیب الأرناؤوط، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1405ق.
  25. راوندی، فضل الله بن علی، النوادر، تحقیق احمد صادقی اردستانی، قم: دار الکتاب، بی‌تا.
  26. زمخشری، محمود بن عمر، ربیع الأبرار و نصوص الأخیار، تحقیق عبدالأمیر مهنّا، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1412ق.
  27. زرکلی، خیرالدین، الأعلام، بیروت: دار العلم للملایین، 1989م.
  28. سعدی، مصلح بن عبدالله، گلستان، تصحیح‌ محمدعلی فروغی، مشهد: شرکت به نشر، 1379ش.
  29. سلمی، ابوعبدالرحمن، مجموعة آثار السلمی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1369ش.
  30. سید مرتضی، علی بن حسین، رسائل، تحقیق سید مهدی رجایی، قم: دار القرآن الکریم، 1405ق.
  31. سیوطی، جلال‌الدین، ما رواه الأساطین فی عدم المجئ إلى السلاطین، تحقیق محمد فتحی السید، طنطا: دار الصحابة للتراث، 1411ق.
  32. شریف رضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1434ق.
  33. شوکانی، محمد بن عبدالله، رفع الأساطین فی حکم الاتصال بالسلاطین، حققه و علق علیه وخرج أحادیثه: محمد صبحی بن حسن حلاق أبو مصعب، صنعا: مکتبة الجیل الجدید، 1427ق.
  34. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح اصول الکافی، تحقیق محمد خواجوی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1383ش.
  35. صدوق، محمد بن علی بن بابویه، الخصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین، 1362ش.
  36. ــــــ ، ثواب الأعمال و عقال الأعمال، قم: دارالشریف الرضی للنشر، 1406ق.
  37. طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دار الفکر العربی، 1400ق.
  38. عثیمین، محمد بن صالح، التعلیق علی رسالة رفع الأساطین فی حکم الاتصال بالسلاطین، الریاض: مدار الوطن للنشر، 143ق.
  39. عطار نیشابوری، فریدالدین، تذکرة الاولیا، تصحیح رینولد نیکلسون، مطبعة لیدن هلند، 1905م.
  40. علوی، محمد بن علی بن حسین، المناقب، تحقیق حسین موسوی بروجردی، قم: نشر دلیل ما، 1428ق.
  41. غزالی، محمد، احیاء علوم‌الدین، بیروت: دار الکتاب العربی، بی‌تا.
  42. کراجکی، محمد بن علی، کنز الفوائد، تصحیح عبدالله نعمة، قم: دار الذخائر، 1410ق.
  43. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، بیروت: دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
  44. فیض کاشانی، محمد محسن بن مرتضی، نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین‏، تحقیق مهدی انصاری قمی، تهران: مؤسسۀ مطالعات وتحقیقات فرهنگی، 1371ش.
  45. متقی هندی، علی‌ بن ‌حسام‌الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، صححه: شیخ صفوة السقا، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1405ق.
  46. مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه‏، تصحیح و تحقیق حسین موسوی کرمانی و علی پناه اشتهاردی، قم، مؤسسۀ فرهنگی اسلامی کوشانبور، 1406ق.
  47. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تحقیق جمعی از محققان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
  48. مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمود محرمی زرندی، قم: المؤتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید، 1413ق.
  49. منزوی، احمد، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1369ش.
  50. مولوی، محمد جلال‌الدین، فیه مافیه، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: انتشارات نگاه، 1386ش.
  51. هجویری، ابوالحسن علی، کشف المحجوب، تهران: نشر طهوری، 1375ش.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 780
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 650